Duurzaam Projectmanagement – In 3 Minuten

De nieuwe realiteit van de projectmanager

Over duurzaam Projectmanagement:

Duurzaamheid en Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) zijn niet meer weg te denken thema’s in de huidige maatschappij. En hoewel er soms reden is om kritisch te zijn over de publiek verkondigde duurzaamheidambities van sommige ondernemingen, zijn er steeds meer organisaties die werkelijk investeren in het bijdragen aan een duurzamere wereld. Voor deze bedrijven is duurzaamheid of MVO geen corporate liefdadigheid, maar een economische realiteit. Bijdragen aan duurzaamheid is niet een ‘last’ die erbij komt en geld kost, maar een onderdeel van het bestaansrecht van de onderneming. Zonder oog voor duurzaamheid heeft de organisatie geen toekomst. Dat betekent niet direct dat die organisaties 100% ‘groen’ zijn, maar wel dat ze naast economische ook sociale en ecologische belangen afwegen in hun beleid en beslissingen.

Is dat anders dan voorheen? Ja, dat is echt anders. De afgelopen pakweg honderd jaar is het gedrag van bedrijven en consumenten vooral geleid door het streven naar meer welvaart. Het economische perspectief domineerde en de natuur werd beschouwd als een onuitputtelijke bron van grondstoffen. Die visie is niet langer houdbaar. De groei van de wereldbevolking (2 miljard mensen in de komende 40 jaar) geeft ons enorme uitdagingen op gebied van voedselvoorziening, schoon drinkwater, verstedelijking en milieu. Ons traditionele ‘lineaire’ bedrijfs(keten)model, dat eigenlijk neerkomt op het uitputten van de natuur voor het produceren van (toekomstig) afval, moet op de schop. Dat vereist de ontwikkeling van nieuwe producten, nieuwe diensten, nieuwe voortbrengingstechnieken, nieuwe bedrijfsprocessen, andere bedrijfsmiddelen, andere bedrijfsmodellen, maar vooral ook ander gedrag. We moeten anders doen en anders denken.

Projecten spelen in deze verandering een cruciale rol. Projecten zijn de verbinding tussen voornemens en (toekomstige) realiteit, en zijn daarmee de sleutel tot een duurzame bedrijfsstrategie. En dat betekent het nodige voor de wijze waarop projecten geleid en bestuurd worden. Duurzaamheid is de nieuwe realiteit van de projectmanager.

Wat is dan duurzaam projectmanagement?

In het boek nemen de auteurs de lezers eerst  mee in het begrip duurzaamheid. Het is moeilijk om het containerbegrip duurzaamheid te concretiseren. Op basis van de verschillende concepten, definities en modellen van duurzaamheid, definiëren de auteurs duurzaamheid in negen krachtige principes:  Duurzaamheid gaat over:

  1. De balans tussen economische, sociale en ecologische belangen.
  2. Het beschouwen van zowel de korte termijn als de lange termijn.
  3. Het beschouwen van zowel lokale als globale effecten.
  4. Persoonlijke waarden en ethisch handelen.
  5. Transparantie en accountability.
  6. Stakeholderinteractie en participatie.
  7. Het beperken van risico’s.
  8. Het elimineren van verspilling.
  9. Het intact laten van ons kapitaal.

Maar waar raken duurzaamheid en projectmanagement elkaar dan? De negen principes zijn gebruikt om de methoden, processen en gebruiken van projectmanagement (op basis van PRINCE2®) te toetsen aan de concepten van duurzaamheid. Op deze wijze zijn dertien impactgebieden onderkent. Denk hierbij aan de projectcontext (neem naast de reguliere projectomgeving ook de waardeketen en maatschappij in beschouwing), stakeholdermanagement (betrek naast stakeholders met economische belangen ook de stakeholders met ecologische en sociale belangen), de business case (houdt naast economische kosten en baten ook rekening met ecologische en sociale kosten en baten), plan van aanpak, de voortgangsrapportage (hoe komen de ecologische en sociale aspecten van het project delivery proces en ook project effect hierin terug), risicomanagement, leveranciersmanagement.

De definitie van duurzaam projectmanagement

Duurzaam projectmanagement is gedefinieerd als: het ontwikkelen, leveren en managen van projectgeoriënteerde veranderingen in beleid, processen, middelen of organisaties, met in achtneming van de negen principes van duurzaamheid in het project, de projectresultaten en de project effecten.

Hoe kan deze definitie en de inzichten van de impactgebieden concreet geïntegreerd worden in een projectmanagementmethode (zoals PRINCE2®) zodat projectmanagers een bruikbaar handvat hebben? Het boek beschrijft systematisch alle aanpassingen aan de PRINCE2® principes, managementproducten en activiteiten binnen de PRINCE2® processen. Enkele voorbeelden. Aan het proces Opstarten van een Project is de activiteit “projectanalyse duurzaamheid” toegevoegd. Het doel van deze analyse is om vast te stellen op welke wijze duurzaamheid invloed heeft op het specifieke project. Waarop heeft de organisatie een negatieve/positieve invloed op de waardeketen? Energieverbruik, afval, sociale ongelijkheid? Waaraan moet het project dan aandacht besteden? Een ander voorbeeld is de toevoeging van een Duurzaamheidsmanagementstrategie aan de Projectinitiatiedocumentatie (PID). Dit onderdeel beschrijft exact op welke wijze duurzaamheid in het project delivery-proces en in de resultaten en effecten van het project worden vormgegeven.

Met deze aanpassingen is de duurzaam projectmanagement methode ontwikkeld: Duurzaam PRINCE2®.

Voor de uitvoering van processen worden vaak hulpmiddelen ontwikkeld. Zo zijn er ook veel tools en methodieken beschikbaar voor ondersteuning van duurzaamheid en duurzame ontwikkeling. Denk bijvoorbeeld aan de CO2 prestatieladder, Duurzaam GWW, ISO26000, Omgevingswijzer, Ambitieweb, Global Reporting Initiative (GRI) en de DowJones Sustainability Index. Hoewel er slechts 3 hulpmiddelen specifiek voor duurzaam projectmanagement zijn ontwikkeld,  zijn veel van de tools en methodieken wel degelijk bruikbaar in de uitvoering van projectmanagementprocessen. In dit boek is dit voor de 19 belangrijkste duurzaamheidstools aangegeven. Dit is een noviteit, want dit is nog nooit eerder gedaan.

Maar uiteindelijk hangt het succes van projecten af van mensen, en minder van processen, procedures, tools en methodieken. Kortom, wat vraagt duurzaamheid van de competenties van de projectmanager? Met de ICB3 (International Competence Baseline) als uitgangspunt voegen de auteurs na een analyse 3 competenties toe aan het profiel van de projectmanager: Gestaltungskompetenz (het vermogen om duurzaamheid toe te passen), ‘facilitation’-competentie (het vermogen om verandering te begeleiden) en ten slotte het omgaan met complexiteit en onzekerheid als aspect van verandering en niet langer als verstorende factor.

Het succes van duurzaam projectmanagement

Samengevat geven de auteurs ‘handen en voeten’ aan duurzaam projectmanagement. Met principes en concrete toepassing in de projectmanagementprocessen op basis van de methode PRINCE2® (en uiteraard veel breder toepasbaar). Met aandacht voor de weerbarstigheid van verandering, handzame tools en technieken en praktische voorbeelden. Maar vooral ook aandacht voor de competenties die het vraagt van de projectmanager. Want zoals gezegd: het succes van projecten hangt af van mensen en niet van processen en procedures. Een bruikbaar boek dus!

Auteur: Ron Schipper